نقد فیلم The Damned

با نقد فیلم The Damned همراه باشید. در فیلم The Damned، اولین اثر بلند و چشمگیر نویسنده-کارگردان توردر پالسون، جمله‌ای که مدام در ذهنم تکرار می‌شد، عبارت هولناک “جهان تاریک است و پر از وحشت‌ها” بود. بله، این جمله از بازی تاج و تخت است و روری مک‌کان، یکی از بازیگران این فیلم، در آن سریال هم حضور داشت. اما او دلیل تداعی این جمله نبود. بلکه وحشتی که در چشمان شخصیت‌هایی مثل اودسا یانگ و جو کول دیده می‌شد، این احساس را به اوج رساند. در روستای ماهیگیری منزوی ایسلندی که شخصیت‌های آن در قرن نوزدهم در آن زندگی می‌کنند، این تاریکی خالی ویرانگر جایی است که مرگ در کمین است. نه‌تنها ممکن است از سرما بمیرید، بلکه نیروهایی فراتر از درک ما هم ممکن است در آنجا کمین کرده باشند. این‌که آیا آن‌ها واقعاً وجود دارند یا نه، چیزی است که بهتر است در فیلم خودتان کشف کنید، اما حس وحشتناک واقعی بودنشان در جای‌جای اثر وجود دارد. حتی اگر داستان گاهی به کلیشه نزدیک شود، شیوه اجرای آن بسیار خیره‌کننده است و اثری خلق می‌کند که به این زودی از ذهن‌تان پاک نخواهد شد.

نقد فیلم The Damned

این حس به‌ویژه در کار فیلم‌بردار الی آرنسون برجسته‌تر می‌شود، کسی که پیش‌تر در فیلم ترسناک The Watchers، اثری کم‌تر موفق، کارهای خوبی ارائه داده بود. او زیبایی این جهان را به همان اندازه که خشونت ویرانگر آن را به تصویر می‌کشد، ثبت می‌کند. در برابر مناظر گسترده و باشکوه نفس‌تان بند می‌آید؛ مناظری که به همان اندازه که دیدنی هستند، ترسناک نیز هستند. ترسی که گلویتان را می‌فشارد، گویی راه گریزی از چنگال یخی آن نیست. این تجربه‌ای است که در آن تاریکی ذهن می‌تواند به همان اندازه تاریکی دنیای اطراف شما را ببلعد. درست وقتی که انتظارش را ندارید، هرآنچه می‌شناسید، ممکن است از شما ربوده شود. چه به‌خاطر دیوانگی باشد و چه به‌خاطر نیروی تهدیدکننده‌ای که در انتظار حمله است، ویرانی‌ای که ایجاد می‌شود، از هر زاویه‌ای که نگاه کنید، یکسان است.

فیلم The Damned درباره چیست؟

در مرکز داستان، شخصیت اِوا (با بازی اودسا یانگ) قرار دارد که به‌تازگی با فقدان همسرش دست‌وپنجه نرم می‌کند. هرچند توانسته به زندگی ادامه دهد، بقا همچنان کار آسانی نیست، به‌ویژه وقتی گرسنگی به سراغشان می‌آید. در روایت آغازین و یک پلان طولانی ساده اما شوم، می‌بینیم که ذخایر غذایی آن‌ها به شدت کاهش یافته است. اگرچه توضیح واضح این موضوع می‌توانست تکراری به نظر برسد، اما باعث می‌شود فیلم حال‌وهوای غم‌انگیزتری پیدا کند، زیرا اِوا به‌صراحت توضیح می‌دهد که شرایط چنان وخیم شده که مجبور شده‌اند ماهی‌هایی را که معمولاً برای طعمه کنار می‌گذاشتند، بخورند. آدم‌های ناامید، حتی بهترینشان، برای بقا دست به کارهای ناامیدکننده می‌زنند.

وقتی کشتی‌ای را می‌بینند که در نزدیکی ساحل دچار مشکل شده است، باید تصمیم بگیرند چه کنند. ابتدا تصمیم می‌گیرند بازماندگان را به حال خود رها کنند تا بمیرند؛ چراکه خودشان هم به‌سختی از پس مشکلاتشان برمی‌آیند. اما وقتی یک بشکه به ساحل می‌رسد و متوجه می‌شوند ممکن است منابعی در آن باشد که بتوانند استفاده کنند، اوضاع پیچیده‌تر می‌شود. تصمیمی که می‌گیرند ممکن است سرنوشت شومی برای همه‌شان رقم بزند.

با هر صحنه، فیلم The Damned به‌طور قاطعانه‌ای به تاریکی فراگیر فرو می‌رود. یک رویارویی خشونت‌آمیز در ابتدای فیلم و پیامد یک ضربه نهایی ویرانگر تنها شروع حال‌وهوای تسخیرکننده‌ای است که پالسون ما را در آن غرق می‌کند. همراه با همکار نویسنده‌اش، جیمی هانیگان، ویژگی‌های شخصیت‌ها و جزئیات داستان به‌طور طبیعی آشکار می‌شوند، درحالی‌که حس خفقان‌آور وحشت به شکلی کاملاً غیرطبیعی احساس می‌شود.

فیلم به‌طور خاص به موجوداتی اشاره می‌کند که به نام Draugur شناخته می‌شوند. شاید بتوان آن‌ها را به شکلی ساده‌انگارانه به زامبی‌ها تشبیه کرد، اما The Damned هوشمندانه هرگز هیچ‌چیز را به این وضوح تعریف نمی‌کند. وقتی اجساد به ساحل می‌رسند، توضیحاتی درباره آنچه ممکن است اتفاق بیفتد و راه‌های احتمالی متوقف کردن آن ارائه می‌شود. با این حال، همه این‌ها بیشتر شبیه حدس‌وگمان است، چراکه هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند چه می‌گذرد.

به‌شکلی غیرمنتظره، فیلمی که هنگام تماشای این اثر به ذهن خطور می‌کند، The Shrouds ساخته دیوید کراننبرگ است، فیلمی کمتر شناخته‌شده که در جشنواره کن به نمایش درآمده بود.

«The Damned» یک فیلم ترسناک روان‌شناختی فوق‌العاده است

پالسون هیچ‌گاه بیش از حد بر ترس و تاریکی تأکید نمی‌کند، اما فضایی که ایجاد می‌کند چنان غلیظ است که گویی می‌توان آن را با چاقو برید. آنچه The Damned را تا این حد تأثیرگذار می‌کند، پایه‌ریزی داستان بر شخصیت‌ها و دیدگاه آن‌ها نسبت به جهان است. زمانی که اِوا شروع به ایجاد رابطه‌ای با دنیل (با بازی جو کول) می‌کند، به نظر می‌رسد که شاید گرما و مهربانی در این دنیای سرد هم امکان‌پذیر باشد. اما این تنها باعث می‌شود نابودی لحظات شکننده‌ای که این دو باهم به اشتراک می‌گذارند، دردناک‌تر شود.

جو کول در بخش پایانی فیلم لحظاتی به‌یادماندنی دارد، جایی که شخصیتش به شدت آسیب‌پذیر شده است. تماشای این صحنه‌ها، هرچند بی‌رحمانه، همچنان مسحورکننده است. در چشمان دنیل، مردی که قبلاً بوده، قابل دیدن است، اما فاصله‌ای نیز وجود دارد که ناآرام‌کننده است. با محو شدن جذابیتی که قبلاً داشت، تنها سرمایی باقی می‌ماند که از استخوان نیز عمیق‌تر نفوذ می‌کند، حتی بیشتر از سردترین طوفان‌های برفی.

اما کسی که این بار سنگین را بر دوش می‌کشد، اودسا یانگ است که یکی از بهترین بازی‌های خود را تاکنون ارائه می‌دهد. برخلاف نقشی کمرنگ و کم‌ارزش که اخیراً در Manodrome داشت، شخصیت اِوا لایه‌هایی دارد که یانگ با جزئیات دردناک به تصویر می‌کشد و ما شاهد از هم گسیختگی آن‌ها هستیم. با هر تصویری کابوس‌وار که در آن غرق می‌شویم، از طریق بازی یانگ به‌خوبی احساس می‌کنیم که چگونه ناامیدی کامل و جنونی که به‌دنبال آن می‌آید، همواره در کمین هستند تا ما را به درون بکشند.

پایان‌بندی فیلم نیز، هرچند شاید چندان غیرمنتظره نباشد، به‌شدت تأثیرگذار است و همچنان می‌درخشد. نحوه‌ای که این پایان اِوا را دربرمی‌گیرد، گواهی بر قدرت بازی اودسا یانگ است. او با ظرافت نشان می‌دهد که چگونه شخصیتش به‌آرامی در حال از دست دادن ارتباط با واقعیت است، و همین موضوع لحظه‌ای که همه‌چیز فرو می‌پاشد را به‌طرز بی‌رحمانه‌ای دردناک می‌کند.

این پایان حال‌وهوایی نزدیک به فیلم Saint Maud دارد و به ما یادآوری می‌کند که چگونه همه ما ممکن است به دام تاریکی‌های ذهن خود بیفتیم. اینکه آیا اِوا و همراهانش واقعاً محکوم‌شده‌اند، همان‌طور که عنوان فیلم اشاره دارد، پرسشی اساسی است که پاسخ ساده‌ای برای آن وجود ندارد. پاسخ روشنی از نظر آنچه رخ داده وجود دارد، اما مسئله روح کاملاً چیز دیگری است.

آنچه مسلم است، این است که وقتی برای آخرین بار به چشمان بی‌حرکت و پر از وحشت یانگ نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که حقیقت‌های محکوم‌کننده‌تر از هر چیزی قادرند ما را سریع‌تر از سردترین شب‌ها نابود کنند.